Is-cimaamadin Siyaasadeed ayaa loo arkaa 7 xubnood ee ka tirsan Golaha Madasha Wada-tashiga Qaranka, kuwaasi oo la hadal-hayo inay iyaga isku koobeen Masiirka Guud iyo Talada Qaranka, maadaama ay Muwaadiniinta kale dibed-joog ka yihiin Madashaasi.
Guux Bulshadda Dhexdeeda, Siyaasiyiin wax mucaaradayo iyo qeybaha kale ee Ummadda waxay maalmahan si weyn u hadal-hayaan Kulankii Madasha Wada-tashiga ku yeesheen Villa Somalia iyo War-murtiyeedka laga soo saaray Nidaamka Doorashadda iyo Marjaca looga dambeynayo Ansixinta Cod-bixinta lagu soo dooranayo Xildhibaanadda Labada Aqal ee Barlamaanka.
Waa hubaal in Hoggaamiyayaasha Madasha Wada-tashiga lagu xaglinayo damac dheeri Maamul iyo Madaxtinimo ee Mustaqbalka, waxaana taasi laga dhadhansan karaa qaabka uu u qoran yahay War-murtiyeedka ay xubnahaasi soo saareen.
Xeeldheerayaasha ayaa rumeysan inay Madaxda Madasha Siyaasadeed ee Wada-tashiga bud-dhig aan dheelitirnayn u dhigeen Nidaamka Doorashooyinka, waxaana War Murtiyeedka ka muuqdo Dulduleelooyin dhinaca Sharciga, waxayna Madaxda  muujiyeen Isu-tanaasul Siyaasadeed si ay cagta u saaraan inay Hayinka u sii hayaan Dowladda soo socota.
Xubnaha Sare ee Madasha Wada-tashiga Qaranka oo ka kooban Madaxweynaha DF, Guddoomiyaha Barlamaanka Federalka, Ra’isul-wasaaraha Xukuumadda Federalka, Madaxweynayaasha Maamul-gobaleedyadda Puntland, Galmudug, K/galbeed iyo Jubbaland, waxay dhamaantooda ka wada go’an inay ka sii dhex muuqdaan Masraxa Siyaasadda iyo Madasha Dowladnimadda.
Hamiga ugu weyn ee uu Siyaasi kasta doonayo inuu laaco ayaa ah Saldanadda Madaxtinimadda, gaar ahaan Xilalka Madaxweynaha iyo Guddoomiyaha Barlamaanka, waxaa kaloo jira Musharaxiin hankoodu yahay Darajooyinka Xildhibaanimo, Wasiir, Taliye, Danjire, Agaasime Guud ee Wasaaradeed ilaa Mansabyadda kale ee la halmaala.
Markaynu diiradda ku eegno War-murtiyeedka Madasha Wada-tashiga Qaranka, waxaa ku jira Qoddobo niyad-jab ku noqday Siyaasiyiinta iyo Xildhibaanadda haatan ee ku fekerayey inay mar kale sii hantaan Xilka Xildhibaanimo.
Moraal-jabkaasi ayaa waxa laga dheehan karaa Qoddobka Awoodda u siinayo Madaxweynayaasha Maamul-gobaleedka inay iyagu leeyihiin saxiixa ugu dambeeya ee Xildhibaanadda ka mid noqon doono Barlamaanka cusub.
Waa qoddob halistiisa leh, isla markaana qeylo-dhaan xooggan ka taagan tahay, waxayna Xildhibaanadda BFS bilaabeen inay hoosta ka xariiqaan Qoddobadda iyaga saamayn karo, sida qoddobka Awoodda Madaxweyne-gobaleedka lagu siiyey inuu leeyahay Marjaca Saxiixa Xildhibaanadda laga soo dooranayo Maamul-gobaleedyadda.
Sidoo kale, War-murtiyeedka waxaa ka maqan Sharuucda Madaxda soo socota looga badbaadinayo Qasnadda Qaranka, maadaama inta badan Madaxda Dowladihii dalka soo maray lagu tilmaamay kuwo aan  ka xishoonin Hantida Qwaranka.
Qiimeynta Caalamiga ayeyna Somalia kaalinta Koowaad kaga jirtaa  Dowladaha ku caan baxay Musuqa iyo Kala-farsamaynta Hantida Qaranka iyo Kaalmooyinka Calaamka.
Ma cadda sababaha ay Golaha Wada-tashiga Qaranka indhaha uga qabsadeen Shuruudaha asaaska looga dhigayo Musharixiinta badan ee Loolanka ugu jira Xilalka Dowladnimo ee Dufanta loogu xaglinayo.
Waa hubaal haddii aan Qoddobo-hoosaadyo laga diyaarinayey arrimahaasi inay Dowladda cusub ee la dooran doono lagu tilmaami doono Dowladda Musuqa, illayn Ratiga dambe Ratiga hore saanqaadkiisa ayuu leeyahay.
Waa Masallo Qaran oo u  baahan  in laga fekero Madaxda xubnaha ka noqon doono Dowladda cusub, isla markaana Musharax kasta la baarayo qaabka uu ku helay Malaayiinta Dollar ee uu ugu talagalay Ololaha Musharixnimadiisa, lagana hor tago in Codka la iibsado.
Ma sahalno in la joojiyo Dabeecadda Codadka Dufanaysan, waayo Xildhibaanaddii soo doortay Dowladihii dalka soo maray dhamaantooda waxaa maashaayeey musuqa la xiriira Codkgaa iibso, wuxuuna Iibsigaasi sababay Kobaca Musuqa, Fashilka Golayaasha iyo inuu Mas’uul kasta caadeysto inuusan ka xishoonin Hantida Qaranka ee ka wada dhexeeya Ummadda  Soomaaliyeed.
@Radio Dalsan
